لکنت زبان کودکان

لکنت زبان کودکان

لکنت زبان کودکان :لکنت زبان یا ناروانی گفتار، اختلالی است در الگوی معمول سخن گفتن. لکنت انواع متفاوتی دارد. در یکی از انواع آن، فردِ دچار لکنت ممکن است یک صدا یا هجا را، به‌ویژه در ابتدای کلمه، تکرار کند. مانند: «ما- ما- مار». لکنت می‌تواند خود را به‌شکل ممتدکردن یک صدا مانند «ممممممیر» نشان بدهد. گاهی لکنت زبان موجب قطع سخن یا از‌قلم‌افتادن یک صدا می‌شود. همچنین گاهی لکنت خود را با تکرار وقفه در میان سخن با صداهایی مانند: «آ…» یا «ام…» نشان می‌دهد.

اغلب کودکانی که دچار لکنت زبان هستند، می‌دانند که چه می‌خواهند بگویند و شاید بارها نیز آن را تمرین و تکرار کرده‌اند، ولی به راحتی و در شرایطی خاص قادر به بیان آن نمی‌باشند.آنان برای این که بتوانند فشار حاصله از وقفه های غیر ارادی کلام شان را کاهش دهند، دچار پریشانی و آشفتگی می شوند و سعی دارند با تلاش و کلنجار بسیار حرف خودشان را بزنند.

لکنت زبان کودکان چیست

بر طبق چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری بیماری های روانی، لکنت زبان نوعی آشفتگی و اختلال در روانی گفتار است که به صورت تکرار صداها، کشش صداها، قطع روانی کلام، تکرار کلمات، تکرار کلمات، مکث بین واژه ها، ناموزنی تکلم و جایگزین کردن واژه ها به منظور جلوگیری از کشش صداها در بین کودکان و نوجوانان مشاهده می شود.

اولین نشانه های لکنت زبان زمانی ظاهر می شوند که کودک 18 تا 24 ماه دارد و موجی از واژگان به سمت او روانه می شود و او با استفاده از این کلمات شروع به جمله سازی می کند. شاید والدین از لکنت زبان فرزندشان ناراحت و ناامید شوند، ولی این مرحله کاملاً طبیعی است و باید صبر پیشه کرد تا این دوره بگذرد.

دلایل لکنت زبان کدامند

کارشناسان معتقدند که عوامل مختلفی وجود دارند که منجر به لکنت زبان می شوند:

*ژنتیک :

حدود 60 درصد از آنهایی که لکنت زبان دارند، یکی از اعضای نزدیک خانواده آنها نیز زبانش می گیرد.

*مشکلات زبانی و گفتاری دیگر یا تأخیر در رشد

* تفاوت های پردازش زبانی در مغز :

افرادی که لکنت زبان دارد، زبان را در بخش های مختلف مغز پردازش می کنند و در تعامل پیغام های مغز با عضلات و اعضای بدون که مسئول حرف زدن هستند، مشکلاتی وجود دارد.

*سطح بالای فعالیت
*سرعت زیاد در حرف زدن

میزان شیوع لکنت زبان کودکان

میزان شیوع لکنت زبان در بین کودکان تقریباً ۵ درصد است و معمولاً تا سنین جوانی، ۸۰ ـ ۵۰ درصد این افراد با رسیدگی و درمان به موقع بهبود پیدا می کنند هم چنین لکنت زبان در بین پسرها ۵ ـ ۴ برابر دخترهاست و سیر بیماری نیز در بین پسرها طولانی تر است.

به طور کلی، اغلب مشکلات گفتاری در سنین ۵ ـ ۲ سالگی یعنی زمانی که کوکان در حال فراگیری مهارت های کلامی گوناگون، استفاده از لغات جدید، به کارگیری جملات طولانی تر، صحبت در میان جمع و بیان نظرات و افکارشان هستند و ۷ ـ ۵ سالگی یعنی زمان آغاز مدرسه، برانگیختگی برای یادگیری و کنجکاوی، هیجان ناشی از کلاس و درس، کسب مهارت های اجتماعی و ورود به اجتماع بزرگ تر هستند، آغاز می شود.

مراحل مختلف لکنت زبان

**پیش دبستانی :

خطاهای گفتاری این کودکان ساده و رایج تلقی می شود و خود را در قالب تکرار سیلاب ها و کشیدن اول صداها نشان می دهد. از آن جائی که کودک نسبت به شیوه گفتار خود آگاهی ندارد، معمولاً نگرانی خاصی هم از این بابت احساس نمی کند. چنان چه درمان لکنت در این مرحله آغاز شود، درصد بهبود کودک بسیار بالا خواهد بود.

**دبستانی :

در این مرحله کودک به دلیل فشارهائی که از سوی هم کلاسی ها، آموزگاران و والدینش بر او وارد می شود، نسبت به مشکل گفتاری خود آگاه می شود و لکنت داشتن را به عنوان مشکلی جدی می پذیرد.

کودک مبتلا به لکنت در این مرحله تصور می کند با فشار آوردن بر خود، چشمک زدن های پیاپی، تغییر حالات چهره و اخم کردن می تواندمانع از لکنت خود شود.در حالی که این گونه رفتارهای ناخودآگاهانه او پس از مدتی به بخشی از عکس العمل های کلامی او تبدیل می شوند.

** پیش نوجوانی :

در این مرحله کودک با تغییرات مربوط به بلوغ خود رو به روست و مشکل لکنت او در موقعیت های خاص و جدیدی پدیدار می گردد. از جمله، صحبت با افراد غریبه، خرید کردن، دوست یابی، سخنرانی در کلاس، گفت وگوهای تلفنی و…

** نوجوانی :

نوجوانی که مبتلا به لکنت است از بسیاری موقعیت های زندگیش چشم می پوشد و از ترس این که مورد تمسخر و استهزاء دیگران قرار گیرد، منزوی، کم حرف، مضطرب و افسرده می شود. در این مرحله گویش نوجوان بسیار کوتاه و محدود به واژگانی می شود که برای بیان و ادا آنها مشکلی ندارد.

درمان لکنت زبان کودکان

** نگرانی خود را کم کنید.

نگرانی والدین و تلاش آنها برای رفع این مشکل گفتاری، موجب افزایش حساسیت و نگرانی کودک می‌شود. این نگرانی سبب آگاهی کودک از گرفتگی زبانش می شود. در صورتی که کودک نسبت به مشکل گفتاری اش حساس شود، مشکلات او در صحبت کردن تشدید خواهد شدهمچنین سعی کنید با آرامش کامل به حرفهای گوش کنید و به شیوه گفتار او توجه ای نکنید.

** هنگام صحبت کردن با او تماس چشمی داشته باشید.

این نکته بسیار مهم است که هنگام که کودکتان در حال صحبت کردن است کاملا عادی به چشمان او نگاه کنید و حتی اگر لکنت کرد تماس چشمی خود را با او حفظ کنید.

** وسط حرفهای کودک نپرید

به او کمک نکنید ، وسط حرفهای او نپرید و اجازه بدهید تا خودش حرفهایش را تمام کند. حتی در حینی که روی یک کلمه گیر دارد.

** هرگز به او نگویید که چه کار کند تا لکنت نداشته باشد.

تا زمان مراجعه به آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) از هرگونه خود درمانی برای کودک خود پرهیز کنید. عباراتی نظیر یواش حرف یزن ، آهسته تر بگو ، نفس عمیق بکش، آرام تر صحبت کن ، نه تنها کمکی به کودکتان نمی کند بلکه سبب آگاهی کودک از لکنتش و شدیدتر شدن لکنت می شود.

** فعالیتهای غیر گفتاری کودکتان را بیشتر کنید.

کودک را در فعالیت هایی که به خوبی از عهده آن ها بر می آید شرکت دهید و توانایی های او را تشویق کنید. این فعالتها می توانند نقاشی کشیدن ، رقصیدن و غیره باشند.

**زمان هایی اختصاصی برای او در نظر بگیرید

در طول زمانهایی را صرفا برای او در نظر بگیرید و خودتان دو نفر تنها با هم بازی و یا حرف بزنید. این کار به مرور سبب می شود که کودک عجله ای به هنگام حرف زدن نداشته باشد

چه زمانی از پزشک کمک بخواهیم

اگر فرزندتان 5 ساله شده و هنوز مشکل گرفتگی زبان دارد، باید نزد پزشک بروید و احتمالاً او گفتاردرمانی را برای فرزندتان توصیه می کند.

در موارد زیر بهتر است با گفتار درمان مشورت کنید:

* وقتی کودک کلمات را بیشتر از قبل می کشد
* وقتی تکرار کل کلمات یا جملات برای کودک سخت می شود
*وقتی تکرار صداها و بخش ها بیشتر از قبل می شود
* وقتی صحبت کردن برای کودک بسیار سخت و محدود می شود
* وقتی متوجه می شوید کشش بعضی از عضلات صورت بیشتر شده است

* وقتی نگرانی های دیگری درباره نحوه حرف زدن فرزندتان دارید.
* وقتی کشش صدا منجر به بالا رفتن گام صدا می شود
* وقتی کودک سعی می کند از موقعیت هایی که نیاز به حرف زدن دارد اجتناب کند

* وقتی کودک کلمه ای را از ترس لکنت زبان عوض می کند

درمان لکنت زبان در کودکان

** خود درمانی :

براساس این روش، لکنت زبان رفتاری است که نیاز به اصلاح و بازسازی دارد. کودک باید سعی کند با تغییر احساسات و نگرش خود نسبت به لکنت زبان خود، رفتارهای حاصله از آن را (مثل چشمک زدن، تیک های عصبی، تنش های عضلانی) را کنترل کند. از جمله روش های مورد استفاده این دیدگاه، شیوه حساسیت زدائی، کاهش عکس العمل های عاطفی (ترس از لکنت)، جایگزین کردن رفتارهای مثبت برای کنترل لکنت و روش های کاهش هیجان می باشد.

در روش حساسیت زدائی کودک را به تدریج با موقعیت های و شرایط اضطراب آوری که موجب لکنت او می شود، رو به رو می کنند و سعی دارند با کاهش عوامل تنش زا لکنت او را درمان کنند

** دارو درمانی :

از آن جمله که لکنت زبان همیشه با فشار روانی و تنش همراه است، گروهی از درمانگران برای درمان این عارضه از داروهای آرام بخش استفاده می کنند که البته کمتر معمول است. آن چه که پزشکان و گفتار درمانگران در خصوص استفاده از دارو برای درمان لکنت زبان بر ان اتفاق نظر دارند آن است که در حال حاضر دارو نمی تواند تأثیری بر درمان کامل و قطحی لکنت داشته باشد.

** روش جریان هوا :

در این روش که بیشتر برای کودکان ۷ سال به بالا تنظیم شده است، توجه و تأکید درمانگر بر اصلاح تلفظ و نظم تنفس است. بر طبق این شیوه، کودک همان طور که یاد گرفته است لکنت داشته باشد، می تواند یاد بگیرد که لکنت نداشته باشد. اساس این روش بر تمرین های مربوط به رها ساختن عضلات اندام های گویائی و کاهش فشار بر آن هاست.

آیا بین لکنت عادی و لکنتی که اختلال به‌حساب می‌آید تفاوتی وجود دارد؟

همیشه این امکان نیست که بتوان مشخص کرد آیا لکنت کودک شدت می‌یابد و به سال‌های مدرسه تسری پیدا می‌کند یا خیر. اما علامت‌هایی وجود دارند که خبر از لکنت زبانی می‌دهند که عادی نیست:

**ممکن است در عضلات صورت کودک شاهد تنش و تقلا باشید
**ممکن است صدای کودک حین تکرارها اوج بگیرد (تن صدا بالا برود)
**در موارد جدی‌ تر لکنت زبان ، ممکن است کودک برای حرف زدن، تلاش و تنش قابل‌ملاحظه‌ای از خود نشان بدهد؛
**در موارد شدیدتر کودک اغلب با تغییر کلمات یا استفاده از صداهای اضافی برای آغاز صحبت، سعی می‌کند از دچار شدن به لکنت خودداری کند. همچنین این کودکان گاهی سعی می‌کند از موقعیت‌هایی که باید در آنها صحبت کرد اجتناب کنند.

غذاهای مضر برای لکنت زبان در کودکان

در سنین قبل از دبستان و بین ۲ تا ۶ سالگی احتمال ابتلا به این اختلال در حدود ۱۰ درصد است.

لکنت در همه کودکان به یک شکل نیست. در گروهی از کودکان لکنت همراه با اضطراب، فشارهای عصبی، تیک های جسمانی، تغییر حالات چهره و حتی گریه است و در گروهی دیگر، لکنت موجب ناتوانایی های شدید ارتباطی می شود.

ترس عامل ایجاد لکنت زبان نیست، فقط باعث می شود لکنت زبان کودک عیان شود، ​​استرس نیز علت لکنت نیست و تنها آن را تشدید می‌کند.

چهار علت برای لکنت شناخته شده و در این بین ژنتیک عاملی است که ۶۰ درصد از افراد را دچار این اختلال می‌کند البته نباید از کودکانی که تاخیر گفتار یا رشدی دارند نیز گذشت، آنها هم از مستعدترین افراد برای لکنت زبان هستند.

در رژیم غذایی و برنامه روزانه فرد دارای لکنت باید دقت و نظم کافی را اعمال کرد چرا که مطالعات نشان داده طبع سرد برای افراد دچار لکنت مشکل‌ساز می شود بنابراین مشاوره با متخصص تغذیه در این زمینه کمک‌کننده خواهد بود.

به گفته کارشناس تغذیه به کودکانی که لکنت زبان دارند تا قبل از دو سالگی روزانه یک قاشق آب انار داده شود. وی یبوست و لکنت زبان را از عوارض خوردن زیاد موز تا قبل دو سالگی برای کودکان ذکر کرد. همچنین، خوردن روزانه یک لیوان آب انار برای افراد بزرگسالی که دچار لکنت زبان هستند، مفید است.